1
Po mieczu płynie we mnie krew nowogródzka, a po kądzieli lwowska. I najlepiej jest mi we Wrocławiu, który jest kresowym miastem. Spędziłem tam tylko dziesięć lat, ale to moja prawdziwa ojczyzna. – powiedział w obszernym wywiadzie udzielonym Aleksandrze Szarłat, Cezary Harasimowicz – aktor, scenarzysta, autor wielu scenariuszy filmowych, telewizyjnych i radiowych, prozaik i dramaturg, którego z wielką przyjemnością dzisiaj gościmy.
Urodził się 20 sierpnia 1955 roku w Łodzi. Po ukończeniu średniej szkoły muzycznej studiował historię sztuki w londyńskim Cortauld Institute of Art., polonistykę w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz aktorstwo w Studium Aktorskim przy Teatrze Polskim we Wrocławiu, z którym związany był jako aktor przez cztery lata. Grywał także w filmach: główną rolę w Sezonie na bażanty Wiesława Saniewskiego (1985), w serialu telewizyjnym Crimen w reż. Laco Adamika (1988), w filmach Krzysztofa Kieślowskiego: Dekalog X (1988) i Trzy kolory. Biały (1993) oraz wielu innych.
W 1986 roku ukończył Wyższe Zawodowe Studium Scenariuszowe w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Od tego czasu napisał ponad 50. scenariuszy.
Jest autorem dramatów: Dziesięć pięter – nagrodzony I miejscem w zamkniętym konkursie ogłoszonym przez telewizję Polską, opublikowanym w 2000 roku w Dialogu oraz Lombard pod Apokalipsą; słuchowisk radiowych m. in. Hrabina z podziemia i Dwa raporty w sprawie śmierci; zbioru nowel Pesel 890604…: mieszkam w Polsce, Warszawa 2005 oraz powieści: Żołnierz, Warszawa, 1995 i Nieoczekiwana zmiana płci ( na najwyższym szczeblu), Warszawa, 2006.
Dziesięć pięter jest wstrząsającą historią młodego chłopca, który wyskoczył z 10. piętra bloku na warszawskim osiedlu po tym, jak został przyłapany na kradzieży w supermarkecie. Spadając mija kolejne piętra. To autentyczne zdarzenie, ta niepotrzebna śmierć splata s8ię w jednej chwili życie mieszkańców bloku. Autor przedstawia ich portrety w krótkich epizodach. Wszystkie postacie łączy samotność, bezradność, tęsknota za czymś nieokreślonym, nienazwanym, potrzeba więzi i miłości.
Przedostatnia scena tego dramatu: Przed blokiem. Ranek.
Na asfalcie – obrys ludzkiego ciała. Zakrzepła strużka ciągnie się aż do kratki ściekowej kanału.
Jest ranek. Ludzie wychodzą z bloku i gdzieś idą. Do pracy. Do sklepu. Do szkoły. Do kościoła.
Lombard pod Apokalipsą wystawiony został w Teatrze Polskim w Warszawie 26. 09. 2003 r. w reż Piotra Łazarkiewicza. Lombard w sztuce jest miejscem symbolicznym. Ludzie, którzy przynoszą rzeczy pod zastaw, często cenne pamiątki, tak naprawdę zamieniają na pieniądze fragmenty swojego życia, wspomnienia, zostawiają w lombardzie cząstki siebie. Lichwiarz na początku próbuje wpływać na ich losy, ale później pojmuje na czym polega jego rola. Wątek kryminalny, rzeczywistość i odniesienia historyczne przenikają się z głębokim poznaniem istoty rzeczy. Dramat powoli odkrywa ludzkie wnętrza.
W powieści Żołnierz 10. letni Lazar po traumatycznych przeżyciach związanych m.in. z przerażającą masakrą najbliższych, szkolony na żołnierza w Mozambiku, zabójca 7. osób, zostaje adoptowany przez bezdzietne zgorzkniałe małżeństwo Petera i Anny Zalesky. Jego nieufność, strach, samotność, zło, którego doświadczył i był jego sprawcą walczą w nim z dobrem i instynktownym pragnieniem akceptacji jako dziecka i miłości. Pod koniec powieści rozmyśla: Nie ma Boga, nie ma dla mnie przebaczenia, nie ma miejsca na ziemi. Pozostała tylko czarna wyrwa, za którą nie ma ani jednego Ducha, nawet tego, któremu mogę oddać swoje potępienie. Nie ma końca, nie ma początku, bo koniec i początek skrywa w sobie nadzieję, a dla mnie nie ma nadziei. Przeklinam was wszystkich, którzyście mnie skazali na mój niecny los. Na drogę, z której nie ma powrotu (…) nikt na tym świecie nie nosi w sobie sensu, bo sens jest miarą miłości, a świat chłonie nienawiść, krew i ból. Ale mimo, że życie moje dochodzi już do krawędzi, nie poddam się. Nie zmusicie mnie do nienawiści, bo nie ma jej w moim sercu. Nie chcę zabijać, jestem dzieckiem.
Kolejna powieść Nieoczekiwana zmiana płci ( na najwyższym szczeblu), z tytułu nawiązująca do amerykańskiej komedii, określana przez krytykę jako klasyczne political fiction, to znakomita parodia współczesności. Wartka fabuła zaczyna się od próby zamachu na prezydenta RP podczas porannego joggingu. Prezydent jest w bardzo dobrych stosunkach towarzyskich z prezydentem USA, reprezentuje i realizuje amerykański styl bycia typowego macho. Startuje w ponownych wyborach i uwikłany jest w perypetie rodzinne, które przeobrażają się w gmatwaninę zabawnych, fantastycznych i tajemniczych wydarzeń doprowadzających w ostateczności do zamiany ról i płci między nim i jego małżonką Junoną.
Wartka akcja, znakomite dialogi, soczysty, dosadny humor i doskonała zabawa słowem sprawiają, że 300. stronicową powieść czyta się jednym tchem. Mimo, że niektóre nazwiska, przede wszystkim dziennikarzy (m.in. Olejnik, Sekielski) są zgodne z naszą rzeczywistością, trudno w tej powieści doszukiwać się klucza politycznego. Podobieństwo wydaje się być miejscami tylko symboliczne, w mentalności, postawach i zachowaniach doskonale przerysowanych i ubarwionych postaci.
Pesel 890604 to zbiór 11. krótkich form literackich z dramatycznym zakończeniem 11. historii Polaków po 89 roku – jakby wykaz wszystkich współczesnych nam nieprawidłowości. Opowiadają o Aids, biedzie, braku perspektyw, gwałcie, pogromie Cyganów, studencie wypchniętym z pociągu, zabójstwie w obronie własnej, o przemocy, kłamstwie, braku wartości, nietolerancji, relatywizmie moralnym. Oszczędne operowanie słowem i komunikatywny język podkreślają wymowę treści
Twórczość pisarską Cezarego Harasimowicza inspirują autentyczne wydarzenia, ludzkie losy, jednak wybiera zazwyczaj takie historie, w których w sposób przejrzysty uwidacznia uniwersalne, ponadczasowe wartości. Jego bohaterowie stają przed trudnymi wyborami moralnymi, o których artysta w jednym z wywiadów powiedział: To Najwyższy Scenarzysta stawia nas na rozstajach dróg, by potem rozliczyć z dokonanych wyborów. Ja nie oceniam, opisuję tylko czyny bohaterów.
Język jego pisarstwa jest zawsze inny, prawdziwy, współczesny, adekwatny do fabuły i do postaci, które tę fabułę misternie wypełniają. I chociaż sam twierdzi, że pisanie dla filmu nie może być drogą w głąb siebie, to jednak ja twierdzę, że jego proza tę głębię w odbiorcy porusza.
2007 r. Lublin, Noc z Hieronimem
2
Cezary Harasimowicz – aktor, scenarzysta, autor wielu scenariuszy filmowych, telewizyjnych i radiowych, prozaik i dramaturg, urodził się w Łodzi, chociaż płynie w nim krew nowogródzka i lwowska. Moim zdaniem właśnie owe kresowe korzenie sprawiają, że nasz dzisiejszy gość jest obecnie najlepszym scenarzystą polskim oraz ciekawą osobowością sceniczną, filmową i literacką. Sam wierzy także w archeologię ducha. Dziedzictwo, które otrzymał po swoich przodkach wyposażyło go w nie tylko w niezwykłą wyobraźnię, ale również niepoślednie cechy charakteru, jako człowieka o wielkiej pokorze wobec życia, erudytę i artystę. To wszystko sprawia, że dzieła C. Harasimowicza – nawet nie podpisane – są rozpoznawalne.
Jako aktor grywał w teatrze i w filmach: główną rolę w Sezonie na bażanty Wiesława Saniewskiego (1985), w serialu telewizyjnym Crimen w reż. Laco Adamika (1988), w filmach Krzysztofa Kieślowskiego: Dekalog X (1988) i Trzy kolory. Biały (1993) oraz wielu innych.
Napisał kilkadziesiąt scenariuszy. Pierwszym był scenariusz do filmu Koniec, (1988) w reżyserii Bogusława Lindy, następnie m.in.: Kawalerki (1989), 300 mil do nieba (1989)- nagrodzony wieloma nagrodami, Stan strachu (1989), Seszele (1990), Lazarus (1993), Bandyta (1997) – scenariusz do tego filmu – wyłoniony spośród kilkunastu tysięcy tekstów – zdobył najbardziej prestiżową nagrodę na świecie w Międzynarodowym Konkursie Hartley-Merrill i został uhonorowany udziałem w warsztatach Roberta Redforda. Jest współautorem scenariusza, z Hanną Krall, do filmu Daleko od okna w reż. Jana Jakuba Kolskiego(2000); z Pawłem Helle i Klausem Richterem do filmu Wróżby Kumaka, w reż. Roberta Glińskiego (2005) oraz z Katarzyna Grocholą Ja wam pokażę (2006), scenariusze do znanych seriali to m.in.: Ekstradycja 3, Przeprowadzki, Bank nie z tej ziemi. Najnowsze scenariusze to Wolny jeździec i Victoria (2007) oraz Zmiana i Con Fuoco (2008).
Cezary Harasimowicz jest także autorem dramatów: Dziesięć pięter – nagrodzony I miejscem w zamkniętym konkursie ogłoszonym przez telewizję Polską, opublikowanym w 2000 roku w Dialogu oraz Lombard pod Apokalipsą; słuchowisk radiowych m. in. Hrabina z podziemia i Dwa raporty w sprawie śmierci; zbioru nowel Pesel 890604…: mieszkam w Polsce, Warszawa, 2005 oraz powieści: Żołnierz, Warszawa, 1995 i Nieoczekiwana zmiana płci ( na najwyższym szczeblu), Warszawa, 2006. Na podstawie tej książki powstała komedia w reżyserii Konrada Aksinowicza, premiera filmu zapowiadana jest na listopad tego roku.
Wydana w 2007 roku powieść Victoria: venimus, vidimus, Deus vicit…jest częścią projektu Victoria. Elementami tego przedsięwzięcia są: scenariusz, książka, strona internetowa, słuchowisko radiowe, film oraz stworzenie przy realizacji filmu Victoria-Park – parku rozrywki i edukacji.
Victoria jest powieścią historyczną przedstawiającą wydarzenia związane z Odsieczą Wiedeńską z 1683 roku. Cezary Harasimowicz niezwykle barwnie wprowadza czytelnika w klimat epoki. Imponująca bibliografia świadczy o starannie zebranej dokumentacji faktograficznej, która zapewne odegrała niemałą rolę przy tworzeniu scenariusza i powieści. Wielopłaszczyznowa fabuła sprawia, że powieść stanowi ciekawą propozycję zarówno dla miłośników literatury historycznej, jak i romansów; powieści sensacyjnych i wielbicieli tematyki militarnej. Książka zadowoli także patriotę, ze względu na udział Polaków w wydarzeniach, które zaważyły na losach ówczesnej Europy.
Autor ciekawie i wyraziście kreśli sylwetki postaci historycznych m.in.: Jana III Sobieskiego, księcia Lotaryńskiego Karola V, Sułtana Mehmeda IV, wezyra Kara Mustafy. Szczególnie ciekawie przedstawiona jest rola, jaką odegrał Kościół Katolicki w przygotowaniu akcji zbrojnej Sprzymierzonych przeciwko Imperium tureckiemu oraz działania papieża Innocentego XI, jako inicjatora Odsieczy Wiedeńskiej. C. Harasimowicz przedstawia bardzo szerokie tło geopolityczne Europy końca VII wieku. Przedstawia nie tylko politykę Austrii, Turcji, Francji, księstw niemieckich, Polski i Litwy, ale także powstanie Węgrów przeciwko Habsburgom, działania króla Francji Ludwika XIV.
Główny watek historyczny powieści łączy i ubarwia para bohaterów Niemka Blanka hrabianka von Lorenz – córka czarownicy oraz Franz Kulz – kupiec Wschodniej Kompanii Handlowej Jego Cesarskiej Mości. Ich romans i barwne losy kończą się happy Endem. Franz Kulz jest postacią historyczną współcześnie w Polsce zapomnianych Franciszkiem Kulczyckim, agentem do zadań specjalnych króla Jana II Sobieskiego. Znał języki i obyczajowość ówczesnego mu świata, sprawdzał się jako wyśmienity żołnierz i emisariusz. Jego biografia i działania stanowią doskonały materiał do wątku szpiegowskiego w powieści, co autor po mistrzowsku wykorzystał.
Doskonała znajomość epoki, precyzyjne dopracowanie wątków fabuły i ich rozmieszczenie w splocie ciekawych wydarzeń historycznych, barwne i przekonujące opisy oraz sprawnie i naturalnie prowadzone dialogi sprawiają, że powieść czyta się z wielkim zainteresowaniem.
Po lekturze Victorii pozostaje coś więcej niż barwne opisy, wartka sensacyjna akcja i ciekawa fabuła. Powieść jest także lekcją historii – przesłaniem dla współczesnych.
Cezary Harasimowicz tworzy pętlę czasową, poszerza horyzont wydarzeń i odnosi je do problemów XXI wieku. Porusza kwestię trudną, a nawet kontrowersyjną – współczesne relacje Zachód – Islam. Już okładka sygnalizuje, że książka spina dwa wydarzenia historyczne. Pierwszy rozdział jest prologiem oraz – ze względu na pytania jakie stawia – również posłowiem powieści. Opisane językiem reportażu wydarzenia z 11 września 2001 roku – atak na Word Trade Center oraz cytat na początku powieści: fragment oświadczenia Światowego Frontu Islamskiego Święta Wojna przeciw Żydom i Krzyżowcom, sygnowanego przez Osamę bin Ladena, mają dramatycznie niepokojącą wymowę.
Czy 11 września 2001 roku i 12 września 1683 roku to daty, na które musimy zwrócić baczniejszą uwagę?
7 czerwiec 2008-06-07 Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. H. Łopacińskiego w Lublinie
Noc z Hieronimem